توسعه پایدار بر محور دانایی شکل می‌گیرد و عامل توسعه دانش و آگاهی، آموزش است. از این رو می‌توان آموزش را کلید اصلی توسعه دانست.
امروزه حوزه آموزش مختص واحد منابع انسانی یک سازمان نیست بلکه از آن می توان به عنوان یار استراتژیک هرسازمانی یاد نمود. بدین معنی که آموزش یاوری هم پیمان کسب و کار شماست.
در این مقاله سعی داریم با استفاده از معلومات و نظرات بزرگان علم آموزش ایران و جهان بخصوص دکتر اباصلت خراسانی و دکتر دوستی شما را با مبحث آموزش سازمانی و انواع آن و همچنین الگوها و مدل‌های آموزش آشنا کنیم، پس با ارگ تجارت همراه باشید:
تعاریف گوناگون آموزش کارکنان
به طورکلی بهتر است مستقیما به سراغ برخی از تعاریف کارکنان بپردازیم.
مفهوم آموزش، یادگیری نظام‌یافته مهارت‌ها، قواعد، مفاهیم یا نگرش‌هایی است که به عملکرد بهبودیافته در یک محیط کاری منجر می‌شود.
آموزش به معنی بهبود نظام‌مند و مداوم کارکنان است که از نظر دانش، مهارت‌ها و رفتارها است که به رفاه آنها در سازمان کمک می‌کند.
آموزش می‌تواند شامل هرگونه فعالیت یا تدبیری از پیش تعیین‌شده و طرح‌ریزی شده ای باشد که هدف آن ایجاد یادگیری در دانشجویان و یادگیرندگان است.
آموزش روش یا فرآیند رساندن فرد به سطحی از شایستگی در سازمان است.
آموزش فرآیند اجرا و توسعه بهسازی دانش، مهارت و رفتار کارکنان جهت تامین نیازهای آنها است.
به طور کلی می‌توان آموزش را فرایند نیازسنجی، برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه‌های آموزشی به منظور ایجاد و بهسازی فراگیران در سطوح دانش، توانمندی‌ها و نگرش به منظور تامین نیازمندی‌ها ومهارت‌های شغلی در راستای چشم انداز سازمان تعریف کرد.
برگرفته از کتاب ارزیابی اثربخشی آموزش های سازمانی تالیف دکتر اباصلت خراسانی و دکتر هومن دوستی.
با سری مقاله های آموزش استراتژی های فارکس ما همراه باشید:
اهمیت و ضرورت آموزش های سازمانی
وجود علم آموزش و یادگیری در هر سازمانی چه کوچه و چه بزرگ لازم است. آموزش در بافت سازمان تنیده شده و جزئی لاینفک و جدانشدنی از آن می‌باشد.
از گذشته تا کنون منابع‌انسانی یا نیروی انسانی یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌های هر سازمان و کسب و کاری است که توانمند‌سازی و بهبود مستمر دانش آنها می‌تواند شما را در قله موفقیت جای دهد. و این امر امکان‌پذیر نیست مگر با آموزش و یادگیری موثر.
به دلیل تغییرات فرهنگی، تغییرات سریع تکنولوژی و افزایش دانش و اطلاعات، آموزش بیش از پیش در سازمان‌ها مورد توجه قرار گرفته است و به عنوان یکی از ارکان توسعه سازمان‌ها مطرح است.
توسعه آموزش در هر سازمانی مبنی بر 4 رکن اساسی است.
توسعه آموزشی
توسعه فنی و تکنولوژیکی
توسعه فرهنگ سازمانی
توسعه مالی و اقتصادی
به بیانی ساده‌تر اگر آموزش و یادگیری را در چهار رکن مذکور بگنجانیم باعث توسعه آموزش سازمانی خواهد شد. بنابراین میزان توسعه آموزشی، از عوامل عمده تاثیرگذار و نیز تعیین کننده‌ی دیگر ابعاد توسعه و همچنین میزان توسعه کلی سازمان ها است ( ابطحی1383).
متاسفانه آموزش در سازمان‌ها هنوز پررنگ نیست و ارزش واقعی خود را پیدا نکرده است در صورتی که فواید بسیار زیادی را برای نیروی انسانی و سازمان به همراه دارد. بنابراین در اینجا به مزایای آن می‌پردازیم.
فواید آموزش برای کارکنان
بهبود روحیه کارکنان
بهبود روابط سازمانی
کمک به ایجاد تصویر ذهنی بهتر از سازمان
افزایش انعطاف‌پذیری و سازگاری کارکنان در شرایط سخت
ایجاد جوی مناسب برای رشد و ارتقاء کارکنان
کاهش فشار روانی و تنش کارکنان
افزایش اعتماد به نفس و تمایل به همکاری کارکنان
فواید آموزش برای سازمان‌ها
افزایش بهره‌وری سازمان‌ها از طریق بهبود عملکرد فردی و تیمی کارکنان
توسعه فرهنگ مثبت عمل‌گرایی در سازمان در جهت بهبود عملکرد
افزایش سرعت پیشرفت اهداف سازمانی
کاهش هزینه‌ها در بسیاری از زمینه‌ها مانند تولید، منابع انسانی، امور ادرای و غیره
در ادامه با سری مقاله های آموزش معامله گری در فارکس با ما همراه باشید:
انواع آموزش کارکنان سازمان
مبحث آموزش سازمان طیف گسترده و متنوعی از انواع فعالیت‌های کوچک و بزرگ را شامل می‌شود. آموزش‌های سازمانی را می‌توان براساس شاخص‌های مختلف دسته‌بندی نمود اما هدف ما در اینجا معرفی انواع آموزش‌های نیروی انسانی سازمان است.
انواع آموزش‌های نیروی انسانی
آموزش رسمی Formal Education
آموزش رسمی به آموزش نظام یافته‌ای اطلاق می‌شود که معمولا در مدرسه یا نهادهای آموزشی در درون یک نظام آموزشی وجود دارد.
سلسله تعلیمات آموزش رسمی بسیار پیچیده و تخصصی سازمان‌یافته است. به این معنی که اگر هر یک از مراحل آموزش را با موفقیت بگذرانید مجوز رسمی برای ورود به سطح بعدی صادر می شود.
آموزش غیر رسمی Informal Education
این نوع آموزش به طور کلی شامل تمامی آموزش‌های غیر رسمی است که در آن یادگیرنده و منبع اطلاعاتی در فرآیند یادگیری مشارکت داشته و ممکن است در هر زمینه ای و در هر لایه ای از سازمان اعمال شود.
آموزش‌های تصادفی
آموزش تجربی معمولا در جایی تحقق می یابد که هیچ نوع تلاشی مستمری برای یادگیری افراد صورت نمی‌گیرد یعنی آگاهانه نیست.
آموزش ضمنی مستمر در موقعیت‌هایی است که یادگیرنده یا منبع اطلاعاتی آگاهانه و مستمر در فرآیند یادگیری مشارکت دارند.
انواع آموزش از نظر مدت دوره
دوره های آموزشی سازمانی در سه نوع کوتاه مدت، میان مدت، بلندمدت می باشد.
بسیاری از آموزش‌های سازمانی معمولا کوتاه مدت ارائه می شوند اما در مواردی خاص دوره‌های آموزشی بلندمدت هم برگزار می‌شود. معمولا طول مدت دوره‌های آموزشی کوتاه مدت کمتر از 36 ساعت یا یک هفته می باشد.
آموزش‌های بلند مدت بیشتر از 36 ساعت زمان می برد مثلا 100 ساعت و البته بعضی از آموزش‌ها هم میان‌مدت هستند یعنی بیشتر از 36 ساعت و کمتر از 100 ساعت است.
انواع آموزش‌های سازمانی از نظر حضور فراگیران
حضوری
غیرحضوری
نیمه حضوری
انواع آموزش‌های سازمانی از نظر تخصصی
معمولا آموزش‌های سازمانی را می‌توان به دو دسته آموزش‌های عمومی و آموزش‌های تخصصی تقسیم می‌کنند.
در آموزش‌های عمومی کلیه کارکنان ملزم به شرکت در آموزش هستند و شامل موضوعاتی می‌شود که مستقیما به وظایف شغلی و حرفه ای ربطی نداشته و عمدتا به افزایش دانش و بینش کارکنان می‌پردازد.
در آموزش‌های تخصصی معمولا بر اساس پست سازمانی یا نیازسنجی آموزشی برگزار می‌شود و هدف آنها بهبود توانایی و مهارت کارکنان در انجام وظایف شغلی حال و آتی آنان است.
الگوها و مدل‌های آموزشی
پیاده‌سازی آموزش سازمانی در هر کسب و کار و یا سازمان براساس الگو ها و یا مدل‌هایی طراحی شده است که علاوه بر اثربخشی بتوانند آن را ارزیابی کنند.
بسیاری از صاحب‌نظران دراین زمینه مدل‌های گوناگونی در سال‌های گذشته و هم در سال‌های اخیر ارائه کرده‌اند که به متداول‌ترین آنها می‌پردازیم.
الگوی پیتر سنگه
الگوی پیتر سنگه شامل پنج رکن آموزش سازمانی است.
یادگیری تیمی
مدل ذهنی
میزان تسلط فردی
چشم اندازهای مشترک
تفکر سیستمی
یعنی هر سازمانی با تعریف ویژگی های مذکور در سیستم آموزشی خود برای افراد و کارکنان بتواند به طور مستمر و پیوسته عملکرد خود را بهتر نماید و بهبود ببخشد. بدین معنی است که هیچ سازمانی بدون داشتن چنین ویژگی‌هایی هرگز نمی‌تواند به سازمان یادگیرنده ارتقاء یابد.
الگوی قابلیت یادگیری سازمانی
هدف از بیان این الگو، یادگیری مداوم و پیوسته کارکنان به منظور توسعه در همه زمینه‌ها در سازمان است که فقط از طریق آموزش‌های سازمانی میسر می‌شود.
آموزش های سازمانی در اشکال مختلفی ارائه شده است. هدف برخی از سازمان ها ایجاد نوآوری در سیستم آموزشی کارکنان است در حالیکه دیگر سازمان‌ها می‌خواهند یا سیستم آموزشی خود را اصلاح کنند و یا به همان روش خود ادامه دهند یعنی سیستم آموزشی خود را حفظ نمایند.
اما در بسیاری از موارد سازمان نمی‌تواند با وجود سیستم آموزشی که ارتقاء پیدا نکرده و یا هیچ بهبودی در عملکرد خود نداشته است، مشکلات خود را حل کند و در نتیجه آموزش کارکنان نتیجه‌ای معکوس و منفی به بار می‌آورد.
عناصر اصلی الگوی قابلیت یادگیری
خلق ایده‌های موثر
انتشار ایده‌های موثر
و غلبه بر ناتوانی های آموزش
در فرآیند يادگيري سازماني ابتدا از روش‌های خلق ايده و منابع آن شروع می‌کنند و پس از آن ایده‌های خلق شده را به تمامی قسمت‌های سازمان بسط می‌دهند یعنی ایده‌های خلق شده را در کل سازمان از طریق آموزش سازمانی منتشر می‌کنند.
البته خاطر نشان می‌کنیم که یادگیری موثر زمانی اتفاق میافتد که علاوه بر خلق ایده به انتشار آن نیز توجه شود بدین معنی که افرادی از یک منطقه به محل ديگر نقل‌مکان كنند و آموخته‌های خود را در اختيار ديگران قرار دهند و يا امکان انتشار آن را از طریق تكنولوژي فراهم کند تا دانش مورد نظر سریعاً و به راحتی به کارکنان منتقل شود.
از مزیت‌های این الگو قابلیت پیش‌بینی و اتخاذ تصمیم و واکنش درست و به موقع سازمان در برخورد با دگرگونی‌های داخلی و خارجی است یعنی عملکرد سازمان را تسهیل نموده و بهبود می‌بخشد به طوری که منجر به موفقیت در زمینه‌های مختلفی همچون افزایش فروش، رضایت کارکنان، رضایت مشتری و در نهایت کسب سود می‌شود.
مدل قابلیت یادگیری سازمانی نشان می‌دهد که فرآیند آموزش چگونه پیش می‌رود و چگونه اتفاق میافتد یعنی اینکه با ایجاد تغیرات و نوآوری در سیستم آموزشی به سازمان کمک می‌کند که مزیت رقابتی خود را ارتقاء دهد.
در پایان خاطر نشان می‌کنیم که براساس تعاریف مختلف مذکور، آموزش‌های سازمانی کارکنان موضوعی بسیار مهم است و سیستم آموزشی در بطن سازمان به عنوان نیروی محرکه اصلی مطرح است بنابراین با استفاده از الگوها و مدل‌های آموزشی گوناگون و اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته می تواند وضعیت کنونی کارکنان و سازمان را در تمامی زمینه ها به وضعیت مطلوبی برساند.
